INFORMATION > BIBLIOGRAPHY >

Buser, Maarten. "De backstage van materiële cultuur: Tramaine de Senna." Gonzo (circus) #181, May - June 2024. Print.

above: Preview. Will post full article after magazine is off stands. 

Or, order the current issue HERE.

Nederlands NL:  

“Tramaine de Senna: De backstage van materiële cultuur”

Zo vanzelfsprekend als haar sculpturen en textielwerken aanvankelijk ogen, zo’n enorm web aan associaties schuilt er achter de kunst van Tramaine de Senna (San Francisco, 1981). Op 16 mei opent haar nieuwe solo-expositie ‘Luckx Interior’ in galerie Fred & Ferry, in haar huidige woonplaats Antwerpen.

Auteur: Maarten Buser, maartenbuser.tumblr.com

‘Eigenlijk ben ik een window shopper,’ merkt Tramaine de Senna op. ‘Ik ben weliswaar dol op het kijken naar materiële cultuur, maar ik hoef mijn huis niet vol spullen te hebben staan.’ Het begrip ‘materiële cultuur’ speelt een belangrijke rol in de Senna’s werk, en vraagt daarom om enige uitleg. Deze term verwijst naar de manieren waarop een bepaald volk of land zich uit in een keur aan fysieke objecten: van alledaagse voorwerpen tot kunst. Al die objecten zijn uitingsvormen van bepaalde verlangens, al kun je je afvragen hoe primair die behoeften zijn. Een flinke doorsnede van materiële cultuur is te vinden in de Senna’s werk, dat verwijst naar een keur aan uitingen: van in (grote) oplages geproduceerde handdoeken en souvenirs, tot kunst die voor de gewone sterveling onbetaalbaar is: onder meer Botticelli en Mondriaan.

Container

De Senna’s sculpturen en textielwerken zijn vaak kleurrijk, alsof ze je aandacht willen trekken terwijl je langs de etalages in de winkelstraat loopt, of van het ene internettablad naar het andere springt. De toespelingen laten altijd wel een belletje rinkelen, zelfs als ze niet direct herkenbaar zijn. De ene associatie kan namelijk de ander tijdelijk in de weg zitten, zoals bijvoorbeeld bij het recente, keramieken werk ‘Joe Lewis, Max Schmeling’ (2024). Dat oogt als een uitvergroting van een drinkbeker met een bokser van weleer erop; een stuk merchandise dat je misschien op een rommelmarkt zou kunnen aantreffen. Pas in tweede instantie valt op dat de vorm minstens zo geïnspireerd is op Oudgrieks aardewerk.

De Senna’s stijl heeft iets heel logisch en vertrouwds; alsof haar kunstwerken er altijd al zijn geweest. Dat is in zekere zin ook wel zo, gezien de vele associaties die ze oproepen. Je zou ze kunnen omschrijven als containers, in de bredere zin van het woord: niet zozeer in de zin van een (afval)bak, maar iets dat iets anders bevat; ‘to contain’ in het Engels. Dan zou je bijvoorbeeld ook kunnen denken aan urnen en vazen; terugkerende vormen in de Senna’s praktijk. Met name met die laatste heeft ze een haat-liefdeverhouding. ‘Dat is een fantastische vorm, zo elementair. Als je daar iets mee wil doen, bijvoorbeeld door er uitstekende elementen aan toe te voegen, moet je die vorm echt goed begrijpen. Maar de vaas wordt helaas niet altijd even sterk geassocieerd met kunst.’

Uitvogelen

Zo vanzelfsprekend de Senna’s kunst vaak oogt, zo uiteenlopend zijn de bronnen daarachter. Dat blijkt des te meer wanneer de Senna me ontvangt in haar atelier in Antwerpen. Daar staat niet alleen haar werk-in-uitvoering, maar er hangen ook overal foto’s, van bekende en minder bekende personen. Er staat een flinke boekenkast, waarin – veelzeggend genoeg – de dvd-box van de ontregelende kinderserie ‘Pee-wee’s Playhouse’ op dezelfde plank staat als een Engelse vertaling van Freuds ‘Das Unheimliche’. Het is alsof je in de backstage terecht bent gekomen van haar oeuvre; zeker wanneer ze haar grote schetsboek opent. Daarin staan tekeningen die gebaseerd zijn op een flinke diversiteit aan bronnen: van tekenfilms uit haar jeugd, tot de esthetiek van casino’s.

Ze vertelt over een van haar ooms. ‘Hij bouwt R2DS’s en WALL-E’s, door op basis van de films hun verhoudingen te bepalen. Vervolgens bedenkt en maakt ook zelf het mechaniek erachter, zodat ze kunnen bewegen.’ Ze ziet een parallel met haar eigen praktijk: ‘Zo gaat dat: je raakt ergens door geobsedeerd en wil uitvogelen hoe het werkt. Ik hoef al die spullen die in mijn kunst figureren echt niet te hebben, maar blijkbaar wil ik ze op een bepaalde manier toch hebben, en begrijpen hoe ze functioneren.’ Je zou kunnen zeggen dat ze niet alleen de voorwerpen die haar interesseren met haar ogen uit elkaar haalt, en ze opnieuw in elkaar zet, zoals haar oom zijn filmrobots. Het gaat misschien nog wel om iets veel breders: materiële cultuur als fenomeen uit elkaar schroeven en weer in nieuwe vormen in elkaar zetten, zodat je enig inzicht krijgt in de werking.

Getrouwe kopieën maakt de Senna namelijk niet, zoals al blijkt uit de urn-met-bokser ‘Joe Lewis’, of uit ‘Still Life Mondrian with Lemon’ (2023). Op deze grote, vaasachtige vorm is een abstract patroon geglazuurd, die inderdaad wel wat aan de Nederlandse modernist doet denken. De Senna plaatst daar echter plagerig een halve citroen bovenop geplaatst (keramiek en glazuur zijn door de eeuwen heen populair gebleven, mede omdat je ermee allerlei materialen en texturen kunt imiteren). ‘Waarom zou je zoiets doen, een citroentje bovenop een Mondriaan plaatsen? Nou ja, daar zat toch al dat geel in, natuurlijk.’

Migratie

De aanwezigheid van dat stuk fruit wijst ook op een ander centraal thema in de Senna’s praktijk: de manier waarop verlangens niet alleen vorm krijgen in materiële cultuur, maar dat die visuele uitingsvormen eigen levens gaan leiden. Ze kunnen allerlei transformaties ondergaan, in populaire cultuur natuurlijk, maar ook in de Senna’s eigen kunst (‘devoluties’, merkt ze met enige zelfspot op). Dit proces noemt ze ‘de migratie van vormen’; iets waar ze zich op vrij jonge leeftijd al enigszins bewust van was. ‘Voor mij was ‘The Simpsons’ een belangrijke introductie tot veel cultuuruitingen. Als kind frustreerde het me echter wel vaak dat ik niet wist waar ze het precies over hadden. Later pas besefte ik dat dit mijn eerste introductie was tot een speelse toe-eigening van andere cultuurvormen.’ Lachend: ‘Toen had ik opeens een gevoel van: o wacht, er bestonden al mensen vóór mij.’

Het is verleidelijk om die migratie van vormen in verband te brengen met haar Amerikaanse afkomst. Daar is ze het deels mee eens. ‘Amerika is een relatief jong land, waarvoor mensen samenkwamen met allerlei verschillende talen, achtergronden, en verhalen. Dan ontstaat er onderlinge beïnvloeding.’ Toch is haar vaderland daarin niet per se uniek. ‘Zo’n vermenging vindt ook plaats in andere landen en in andere tijden. Wat dacht je van alle verschillende culturen die samenkomen in Vlaanderen? Op veel plaatsen in de wereld zie je vergelijkbare vormen, bijvoorbeeld op gebied van kerkarchitectuur. Er kan onderling variatie zijn, maar dat berust vaak op lokale factoren, zoals het klimaat. Bovendien, wat aanvankelijk exotisch lijkt, kan gaandeweg een vertrouwd onderdeel worden van een bepaalde cultuur.’

Menselijk

Tijdens haar solo-expositie in Fred & Ferry laat de Senna sculpturen laten zien en een aantal textielwerken, onder meer van badstof. Tot slot toont ze tekeningen op textiel, gebaseerd op haar schetsboeken. ‘Wat ik fijn vind aan een tentoonstelling als deze, is dat je ook de ruimte hebt om te experimenteren en nieuwe ideeën te laten zien.’ Een aantal van de sculpturen voor de tentoonstelling is op het moment van het interview al te zien in het atelier. Ze tonen vrouwenbenen, die uitlopen in bijna abstracte vormen, die zowel doen denken aan rokken als aan paddenstoelen.

De Senna gaat die golvende vormen combineren met stoffering. ‘Terwijl ik met deze beelden bezig was, begon ik andere kunstwerken terug te zien in hun vormen.’ Ze wijst een sculptuur aan, die haar doet denken aan een kunstwerk van de barokbeeldhouwer Bernini: ‘Apollo en Daphne’, gebaseerd op een mythe waarin een vrouw in een boom verandert. ‘Daphne is zo gebeeldhouwd dat ze vanuit een bepaalde hoek helemaal niet meer menselijk oogt. Maar zodra je weer iets lichamelijks ziet, zoals een stuk been, dan herken je er toch weer een mens in. Ik verraad nu mijn leeftijd, maar in de jaren 1980 kon je bij de McDonalds een serie poppen krijgen, een soort pluizenballen met ogen, benen en schoenen. Daardoor ogen ze gelijk menselijk.’

Vondsten

Inspiratie kan uit allerlei bronnen komen, zo blijkt maar weer wanneer de Senna haar laptop erbij pakt en stills laat zien uit ‘Home Alone 2’. Het is een van de vele films die ze tijdens het gesprek noemt. ‘Ik zou graag eens als decorbouwer werken.’ Ze wijst naar een scène op het scherm. ‘Moet je die handdoek zien, die is verdomd prachtig. Dat motief zie je onder meer terug in kleden van de oorspronkelijke bewoners van Amerika, en tapijten uit Turkije. Het zijn vormen die ontstaan door de bewegingen van het weven. Maar omdat het de jaren 1990 zijn, is deze handdoek uitgevoerd in pasteltinten. Dat zijn van die rare vondsten die ik in mijn archief bewaar, omdat ze me op een ander moment weer kunnen inspireren.’

Ze gaat nog even door over textiel: ‘Voordat handdoeken bedrukt werden, werden ze gemaakt met verschillende kleuren stof; zo mooi. De techniek om dat zelf te doen, heb ik mezelf aangeleerd. Goddank is er YouTube.’ Lachend: ‘Dat is nog lastig zat wanneer je naar een lage-resolutievideo kijkt; dan draait iemand de doek om en lijken de kleuren van de lijnen te veranderen. Dan kan ik ervoor kiezen om zo nauwkeurig mogelijk te werken, of om juist voor die vervorming te kiezen.’

***

English EN: 

“Tramaine de Senna: The Backstage of Material Culture”

As obvious as her sculptures and textile works initially appear, such an enormous web of associations lies behind the art of Tramaine de Senna (San Francisco, 1981). Her new solo exhibition 'Luckx Interior' opens on May 16 at the Fred & Ferry Gallery, in her current hometown of Antwerp.

Author: Maarten Buser, maartenbuser.tumblr.com

“I'm actually a window shopper,” Tramaine de Senna notes. 'Although I love looking at material culture, I don't need my house to be full of stuff.' The concept of 'material culture' plays an important role in de Senna's work, and therefore requires some explanation. This term refers to the ways in which a particular people or country expresses itself through a range of physical objects: from everyday objects to art. All those objects are expressions of certain desires, although you may wonder how primary those needs are. A large cross-section of material culture can be found in de Senna's work, which refers to a variety of expressions: from towels and souvenirs produced in (large) editions, to art that is unaffordable for the ordinary mortal: Botticelli and Mondriaan, among others.

Container

De Senna's sculptures and textile works are often colorful, as if to catch your attention as you walk past the shop windows in the shopping street, or jump from one internet tab to another. The allusions always ring a bell, even if they are not immediately recognizable. One association can temporarily hinder the other, as in the case of the recent ceramic work 'Joe Lewis, Max Schmeling' (2024). That looks like an enlargement of a drinking cup with a boxer from yesteryear on it; a piece of merchandise you might find at a flea market. Only at a second glance does it become apparent that the shape is at least as inspired by Ancient Greek pottery.

There is something very logical and familiar about de Senna's style; as if her works of art have always been there. In a sense, that is true, given the many associations they evoke. You could describe them as containers, in the broader sense of the word: not so much in the sense of a (waste) bin, but something that contains something else; 'to contain' in English. Then you could also think of urns and vases, for example; recurring forms in de Senna's practice. She has a love-hate relationship with the latter in particular. 'That is a fantastic form, so elementary. If you want to do something with it, for example by adding protruding elements, you really have to understand that shape well. But unfortunately the vase is not always strongly associated with art.'

Figure it out

As obvious as de Senna's art often looks, the sources behind it are so diverse. This becomes even more apparent when de Senna receives me in her studio in Antwerp. Not only is her work in progress there, but there are also photos everywhere, of famous and less famous people. There is a large bookcase in which - tellingly enough - the DVD box set of the disruptive children's series 'Pee-wee's Playhouse' is on the same shelf as an English translation of Freud's 'Das Unheimliche'. It is as if you have entered the backstage of her oeuvre; especially when she opens her large sketchbook. It contains drawings that are based on a wide variety of sources: from cartoons from her youth to the aesthetics of casinos.

She talks about one of her uncles. 'He builds R2DSs and WALL-Es by determining their proportions based on the films. Then you devise and make the mechanism behind it yourself, so that they can move.' She sees a parallel with her own practice: 'That's how it goes: you become obsessed with something and want to figure out how it works. I really don't need all those things that figure in my art, but apparently I want to have them in a certain way and understand how they function.' You could say that she doesn't just view the objects that interest her with her eyes. takes them apart and puts them back together, like her uncle's movie robots. It is perhaps about something much broader: taking material culture apart as a phenomenon and putting it back together in new forms, so that you gain some insight into how it works.

De Senna does not make faithful copies, as is evident from the urn with boxer 'Joe Lewis, Max Schemling', or from 'Still Life Mondrian with Lemon' (2023). An abstract pattern has been glazed on this large, vase-like shape, which is indeed somewhat reminiscent of the Dutch modernist. However, de Senna teasingly places half a lemon on top (ceramics and glaze have remained popular over the centuries, partly because you can imitate all kinds of materials and textures). 'Why would you do something like that, place a lemon on top of a Mondrian? Well, there was all that yellow in there, of course.'

Migration

The presence of that piece of fruit also points to another central theme in de Senna's practice: the way in which desires not only take shape in material culture, but that these visual expressions take on lives of their own. They can undergo all kinds of transformations, in popular culture of course, but also in de Senna's own art ('Devo-Lutions', she notes with some self-mockery). She calls this process 'the migration of forms'; something she was somewhat aware of at a fairly young age. 'For me, 'The Simpsons' was an important introduction to many cultural expressions. As a child, however, it often frustrated me that I didn't know exactly what they were talking about. Only later did I realize that this was my first introduction to a playful appropriation of other cultural forms.' Laughing: 'Then I suddenly had a feeling of: oh wait, people already existed before me.'

It is tempting to connect this migration of forms with her American origins. She partly agrees with that. 'America is a relatively young country, where people came together with all kinds of different languages, backgrounds, and stories. Then mutual influence arises.' Yet her homeland is not necessarily unique in this respect. 'Such a mixing also takes place in other countries and in other times. How about all the different cultures that come together in Flanders? You see similar shapes in many places in the world, for example in church architecture. There may be variation, but this is often based on local factors, such as the climate. Moreover, what initially seems exotic can gradually become a familiar part of a given culture.”

Human

During her solo exhibition at Fred & Ferry, de Senna shows sculptures and a number of textile works, including terry cloth. Finally, she shows drawings on textiles, based on her sketchbooks. 'What I like about an exhibition like this is that you also have the space to experiment and show new ideas.' A number of the sculptures for the exhibition can already be seen in the studio at the time of the interview . They show women's legs, which end in almost abstract shapes, reminiscent of both skirts and mushrooms.

De Senna will combine those wavy shapes with upholstery. “While I was working on these images, I began to see other works of art reflected in their forms.” She points to a sculpture that reminds her of a work of art by the Baroque sculptor Bernini: “Apollo and Daphne,” based on a myth in which a woman turns into a tree. 'Daphne is so sculpted that from a certain angle she no longer looks human at all. But as soon as you see something physical again, such as a piece of leg, you recognize a person in it again. I'm giving away my age now, but in the 1980s you could get a line of dolls at McDonalds, like fluff balls with eyes, legs and shoes. That makes them look immediately human.'

Finds

Inspiration can come from all kinds of sources, as is evident when de Senna picks up her laptop and shows stills from 'Home Alone 2'. It is one of the many films she mentions during the conversation. “I would like to work as a set designer.” She points to a scene on the screen. 'Look at that towel, it's damn beautiful. This motif can be seen in rugs from the original inhabitants of America and carpets from Turkey. They are shapes that are created by the movements of weaving. But because it's the 1990s, this towel comes in pastel shades. These are one of those strange finds that I keep in my archive, because they can inspire me again at another time.'

She continues about textiles: 'Before towels were printed, they were made with different colors of fabric; so beautiful. I taught myself the technique to do that myself. Thank God there is YouTube.' Laughing: 'That's still difficult when you watch a low-resolution video; then someone turns the cloth and the colors of the lines appear to change. Then I can choose to work as accurately as possible, or to opt for that distortion.'

< PREVIOUS     |     < SUBPAGE >     |     NEXT >